Wie leest er tegenwoordig nog verkiezingsprogramma’s? Sinds de opkomst van stemhulpen als Kieskompas of Stemwijzer hoeft dat ook niet meer. Zowel bij de nationale verkiezingen in 2007 als bij de Europese in 2009 hebben miljoenen mensen gebruik gemaakt van zo’n mogelijkheid om hun partijkeuze te onderbouwen. Maar heeft u ook wel eens gedacht: Hoe verhouden die mooie beloftes voor de toekomst zich tot het echte gedrag in het verleden? Met andere woorden: Hoe hebben die partijen de afgelopen periode gestemd over dezelfde onderwerpen?
Daar komt u niet zo eenvoudig achter. Het blijkt namelijk dat vertegenwoordigende organen zoals Tweede Kamer, Provinciale Staten en Gemeenteraden de gehouden stemmingen op heel verschillende en ook nogal ouderwetse wijze registeren. Daardoor is lang niet altijd precies te achterhalen welke partij of welke politicus hoe heeft gestemd.
Een aantal burgers vond dat onbevredigend en heeft het initiatief genomen om de stemuitslagen van de Tweede Kamer op internet te zetten, zie www.politix.nl. Dit idee kreeg navolging door een aantal gemeenten die de website www.watstemtmijnraad.nl zijn begonnen. Burgerlink helpt de initiatiefnemers om de opzet van deze website te verbeteren. Dat houdt in het systematiseren en standaardiseren van de stemprocedures, om handwerk uit te bannen. Ook is er een open source koppeling gemaakt met raadsinformatiesystemen. Een koppeling met stemcomputers of videoverslagen is de volgende stap. Eigenlijk zou het hele werkproces van raadsstukken (voorstel, agenda, besluit, stemming, verslag) op de schop moeten om dit efficient te regelen.
Behalve deze backoffice krijgt ook de frontoffice aandacht, zodat bezoekers de data gemakkelijk kunnen gebruiken. Overigens is de website zelf niet heel boeiend, want die bevat per gemeente een lijst van stemmingen met de verdeling. Maar door de data compleet en in open formaat aan te bieden, wordt die herbruikbaar. Een toepassing als een stemhulp “met terugwerkende kracht” bij verkiezingen is daarvan een voorbeeld. Maar media of actiegroepen zouden best permanent willen nagaan hoe partijen of politici stemmen op verschillende bestuursniveaus of over verwante thema’s.
WatStemtMijnRaad is goed voorbeeld van een innovatie waarbij zowel burger als overheid baat hebben. Naast grotere transparantie biedt het ook hogere efficiency. Burgerlink hoopt dat in de aanloop naar de raadsverkiezingen in 2010 meer gemeenten zullen aansluiten. Het zijn er inmiddels ca. 20 en nog 20 andere zijn aan het testen.
WatStemtMijnRaad is trouwens nog maar het begin. Het Engelse voorbeeld TheyWorkForYou biedt nog veel meer informatie over de activiteiten van politici en partijen. Het stelt burgers in de gelegenheid vragen te stellen en volksvertegenwoordigers om hun mening te geven. Kortom, een forum voor discussie en interactie. Als daarmee de kloof een beetje wordt gedicht, gaan politici misschien nog eens klagen over grote betrokkenheid van burgers……
Verschenen in: Overheidsmanagement, nr 12, december 2009 (ISSN 0928-8503)