Zonder bewonersgeleding geen hinderbeperking
Die geleding is alleen succesvol indien eensgezind
Daartoe heeft zij een verbindende grondslag nodig
Anders dan de overige geledingen in de Omgevingsraad Schiphol (ORS), moeten de bewoners hun organisatie van de grond af opbouwen. Om enerzijds het goede uit de afgelopen periode voort te zetten en anderzijds te kunnen functioneren in een nieuwe omgeving, moet dat een lerende organisatie zijn. Onderlinge verdeeldheid ligt op de loer, wat een groot afbreukrisico vormt. Zonder vertrouwen kan een bewonersvertegenwoordiging niet functioneren. Onderstaand een aantal onderwerpen waarover de gekozen vertegenwoordigers het eens moeten zien te worden.
Bewonersvertegenwoordiging
De adviezen van de kwartiermaker bevatten het kader dat de bewoners zelf mogen invullen. Het kader wordt gegeven door de regelementen en profielschetsen. Bewoners manifesteren zich in 4 rollen: lid van een toegelaten achterbanorganisatie (ca. 10.000), kiesman in het kiescollege van hun baancluster (ca. 100), clustervertegenwoordiger in Regioforum (10) en lid bewonersdelegatie College van Advies (3).
De omwonenden die lid zijn geworden van een bewonersorganisatie hebben dat gedaan in de verwachting dat hun overlast wordt verminderd. De kiesmannen aangewezen door de geregistreerde achterbanorganisaties hebben een duale rol. Ze zijn enerzijds belangenbehartiger van hun organisatie, en anderzijds zijn zij als lid van het kiescollege gehouden tot overeenstemming te komen. Die evenwichtsoefening moeten zij uitvoeren in 4 situaties, want anders dan de naam suggereert is het kiescollege geen eenmalige zaak. Ten eerste kiezen zij de 2 vertegenwoordiger(s) namens hun cluster in het Regioforum. Ten tweede vormen de kiesmannen de achterban voor hun eigen clustervertegenwoordiger(s) in het Regioforum, wat inhoudt dat zij over alle belangrijke (besluiten over) adviezen die hen raken moeten kunnen stemmen. Ten derde kunnen zij bij meningsverschillen het vertrouwen in de clustervertegenwoordiger(s) opzeggen (en een opvolger kiezen). Ten vierde vormen alle kiesmannen tezamen de achterban voor de bewonersdelegatie in het College van Advies.
De 10 gekozen clustervertegenwoordigers opereren in het Regioforum zonder last maar met ruggespraak. Zij kiezen uit hun midden 3 leden in het College van Advies (CvA) die ook zonder last maar met ruggespraak functioneren. Deze 10 clustervertegenwoordigers en hun (10) plaatsvervangers vormen tevens een reservoir waaruit kan worden geput voor de bemensing van commissies en werkgroepen. Samenstelling en werkwijze daarvan moeten voortgang en transparantie waarborgen.
De procedures die in de voorafgaande jaren golden binnen en tussen CROS/Alderstafel zijn aan een grondige herziening toe. Het zal aankomen op een zorgvuldige en subtiele afstemming van al deze belangen, rollen en verantwoordelijkheden om te bereiken dat een vertrouwenwekkende bewonersvertegenwoordiging ontstaat.
Strategie & Werkplan
De doelstelling van de ORS is de ontwikkeling van de luchthaven in te bedden in de omgeving. Het Aldersakkoord van 2008 is het daarvoor te respecteren kader. Dat neemt niet weg dat elk van de geledingen een eigen visie zal (moeten) formuleren, die de grenzen verkent. De sector is daarmee al druk doende.
De bewonersdelegatie zal over een actuele en breed gedragen Mission Statement en Position Paper moeten beschikken, die haar kijk op de toekomst van de luchtvaart bevat. Zo’n document kan dienen als referentiekader voor de bewonersvertegenwoordigers in hun diverse rollen. Een eerste concept ligt klaar en wordt geactualiseerd na afronding van de “vierde baan kwestie”.
http://www.toekomstluchtvaart.nl/PPdec14.pdf
Daarnaast is een werkplan voor de komende ORS-zittingsperiode nodig om tijdig relevante onderwerpen te agenderen en voorbereiden. Dat werkplan voor de bewonersvertegenwoordiging in het Regioforum moet worden opgesteld op basis van de bijdragen van de 5 baanclusters. Het verkiezingsmodel leidt tot hoge verwachtingen dat lokale belangen worden rechtgedaan. Dat kan alleen als die een plaats krijgen in het bredere kader van algemeen bewonersbelang.
Compromissen & Mandaatregeling
De kern van het Aldersakkoord is algehele hinderbeperking. Concrete hinderbeperking zal in veel gevallen echter neerkomen op hinderverplaatsing. Compromissen zullen derhalve moeten voldoen aan de vereisten van een zorgvuldige afweging en een evenwichtig resultaat. Een onderhandelingsresultaat mag geen voldongen feit zijn.
Met name de bewonersdelegatie in het College van Advies moet opereren op basis van een heldere mandaatregeling. Die zal een evenwicht moeten vinden tussen zowel noodzakelijke vertrouwelijkheid en als wezenlijke achterbanbetrokkenheid.
De bewonersdelegatie van 3 vertegenwoordigt niet de 3 clusters waaruit zij afkomstig zijn, maar behartigt de bewonersbelangen van alle 5 clusters. Het Bestuursreglement laat plaatsvervanging toe. Met 3 bewonersleden kunnen 2 baanclusters zich niet vertegenwoordigd voelen. Door de aanwijzing van 2 plaatsvervangers afkomstig uit de ander 2 banen is dit opgelost. Aanwijzing van een (persoonlijke) plaatsvervanger per lid leidt tot oververtegenwoordiging van 1 baan.
Overleg & Actie
Aan de verdeeldheid tussen de bewonersgroeperingen sinds 2008 ligt ook een verschil in tactiek en stijl ten grondslag. Kun je deelnemen aan overleg en tegelijk actie voeren? Zo’n combinatie kan, op voorwaarde dat beide vormen van belangbehartiging elkaar aanvullen en dat de respectieve deelnemers elkaars doen en laten niet verketteren. Welke vrijheidsmarge kunnen geregistreerde achterbanorganisaties behouden zonder in conflict te komen met hun (indirect gekozen) vertegenwoordigers?
Kennisbevordering & Extern Onderzoek
De ORS-bewonersdelegatie zal vermoedelijk bestaan uit veel nieuwkomers. Dat is goed voor een frisse kijk maar heeft als nadeel dat opgebouwde kennis verloren gaat.
Om een effectieve bewonersgeleding tot stand te brengen zullen in de eerste plaats kennismanagement en teambuilding nodig zijn. Daarnaast kunnen actieve inwoners een vraagbaakrol vervullen. Ook moet het mogelijk om desgewenst een second opinion te vragen aan deskundige derden. Om versnippering te voorkomen zou er één serviceorganisatie moeten komen.
Ondersteuning & Financiën
De ORS-bewonersdelegatie moet een serieuze gesprekspartner kunnen zijn voor de professionele delegaties van de overige partijen. Deze beschikken over een deskundige staf en ruime middelen.
De bewoners kunnen terugvallen op het ORS-secretariaat, maar dat moet onpartijdig staan ten opzichte van alle geledingen. Daarom kan eigen inhoudelijke ondersteuning nodig zijn om als bewonersdelegatie te kunnen meedoen in de agendacommissie van de ORS en het “ambtelijk” delegatie-vooroverleg van het CvA.
De omvang van de 5 clusters maakt dat clustervertegenwoordigers een zware organisatietaak hebben om alle kiesmannen en overige belangstellenden in hun cluster te informeren en in te schakelen bij overleg en discussie. Zij moeten daartoe kunnen beschikken over faciliteiten (zoals vergaderruimte) en middelen (communicatie, reiskosten).
Digitaal Regioforum & Bewonersloket
Doordat begrijpelijkerwijs alle aandacht is uitgegaan naar de bewonersverkiezingen, is een belangrijke vernieuwing die de ORS belooft op de achtergrond geraakt. Dat zijn moderne vormen van bewonersparticipatie. Het informeren, consulteren en mobiliseren van de achterban kan op interactieve manieren met gebruikmaking van moderne media. Het Digitaal Regioforum moet ook ten dienste staan van de 5 kiescolleges/clusteroverleggen.
Ook het Een-loketmodel moet nog van de grond komen. De vertegenwoordigende rol die bewonersorganisaties in het kader van de ORS krijgen pleit ervoor dat zij ook meer betrokken worden bij de in dat loketmodel onder te brengen klachtenmanagement (afhandeling en –analyse).
ORS-Clustervertegenwoordiging Kaagbaan
Matt Poelmans / Rob Loekenbach
Arnoud Hendriks / Jan Schreurs
20150126